UFA Voorjaarsscholing 2017: Medicatie in Achterstandswijken

Succesvolle scholing met huisartsen, apothekers en buurtteam-medewerkers

“Als je er niet aan denkt, zul je het niet opmerken. Als je het niet vraagt, kom je het niet te weten!”, was het besluit van de succesvolle voorjaarsscholing op 14 maart. Er waren veel huisartsen, apothekers en hulpverleners uit het sociale domein aanwezig om meer te weten te komen over het thema medicatie: (on)juist gebruik, verslaving en financiële problemen.

Aspecten van medicatieverstrekking in achterstandswijken

FAM

In de oude gevangenis aan het Wolvenplein, De Lik, in Utrecht werd gesproken over de bijzondere aspecten van medicatieverstrekking in achterstandswijken: Hoe bewaak je therapietrouw, Hoe ga je om met benzodiazepines (verslaving, afbouw, herhaalrecepten, B2-codes!), Wat doe je met mensen in de schuldsanering of om andere redenen geen geld hebben (geef je recept voor drie maanden, omdat dat voor patient veel goedkoper is)? Hoe ga je in het algemeen om met mensen het Eigen Risico, Wat te doen bij laaggeletterden, mensen met LVB (Licht verstandelijke Beperking) of psychiatrische problematiek? Kortom alles wat het werken in achterstandswijken zo moeilijk, maar ook weer zo leuk en bevredigend maakt…
Onderstaand een beknopt verslag:

Benzodiazepines en de B2-codes

Huib Klaasen, apotheker van apotheek Deli-Bergema in Ondiep, had van oorsprong een hele andere levenservaring en de gedachte dat analfabetisme alleen bestond in Afrika en toch niet in Nederland? Wel dus. Hij vertelt ook dat in grote getale alcohol wordt gebruikt. Mensen realiseren zich vaak niet wat slechte gezondheid is. De uitspraak “Ik leef maar een keer” is veel gehoord. De patienten  weten wel dat roken en barbecuen slecht is, maar hoe slecht is vaak onbekend.

In 2007 is de vergoedingen voor Benzodiazepines door minister Klink in een keer volledig afgeschaft en iedereen moest zelf gaan betalen met uitzondering van een aantal gevallen. De uitzondering moest door de arts bevestigd worden door middel van het toevoegen van de code B2 op het recept. Zorgverzekeraars controleren minimaal omdat met name de kosten van deze medicatie zeer laag zijn. Volgens Huib zijn psychiaters erg makkelijk  in het noteren van B2.  Helaas vragen patienten er zelf vaak om. Hoe ga je daar mee om? Het advies van Huib: “Toch proberen aan te geven dat het niet mag en dat de arts dan iets onwettigs doet.” Daarnaast adviseert hij om minder energie te stoppen in patienten die al langer deze medicatie gebruiken  en je te richten op de nieuwe patienten…. daar de drempels hoog leggen: geen B2, weinig voorschrijven, gevaren benadrukken. Erik Oostrom, apotheker van de Zuilense apotheek voegt daar aan toe: “Realiseer je dat ook al zet je B2 erop het wel van het eigen risico af gaat.”

Financien: het eigen risico, eigen bijdrages en wat als er geen geld is?

Martijn en Annemiek (buurtteams), Stedelijk team U-Centraal, voorheen maatschappelijk werk, geven aan dat zij het probleem herkennen dat veel patienten de medicijnen niet kunnen betalen. Zij adviseren bewoners en helpen ze om een budget te maken om inzicht in de financien te krijgen. Ze kijken ook op welke wijze en bij wie ze verzekerd zijn, geven ondersteuning bij de keuze hiervan en de sites te  vergelijken. Een optimale verzekering via Zilveren Kruis is een gemeentepolis   met AV2 of AV3, waardoor eigen risico per maand is wegverzekerd, maar ook die premie is best hoog:   AV2 156,- of   AV3 173,-. Deze verzekering is alleen interessant als je weet dat je hoge kosten gaat maken. De GEZ-zen zijn betrokken bij de aanbestedingsprocedure.

Bijzondere bijstand was voorheen ook voor veel medische kosten, maar dat is nu afgeschaft. De gedacht is dat ze een verzekering met AV2 of AV3 afsluiten. Alleen in hele bijzondere gevallen wordt dat nog toegestaan. Eigen bijbetaling van medicatie wordt verwacht dat die gewoon betaald kan worden. Alleen onverwachte niet planbare uitzonderlijke uitgaven zouden wellicht in aanmerking kunnen komen, maar daar zijn geen voorbeelden van. Schuldsanering betekent 50 euro leefgeld per week en per gezinslid €10 extra per week Dit is dus minimaal. Kosten voor medicatie zijn dan gewoon heel hoog. Formele bewindvoerder is voor de schuldeisers! En niet voor de client. Beschermingsbewind (vrijwillig) is in het belang van de client, en is meer beschermend.

  • Welke fondsen kunnen deze mensen ondersteunen?: Stichting Nu (noodfonds c.q. crisisfonds)
  • Eventueel Diakonaten….goede contacten met kerk of parochies kan helen maar dan moet er wel zicht zijn op verbetering…

Knelpunt is wel dat er gekeken wordt naar de besteding van het inkomen welke keuzes worden gemaakt (een derde hond nemen is misschien niet slim…) . je geeft wel vrijheid op. Mensen die bezig zijn met te overleven kunnen geen lange termijn doelen stellen.

De wijkapotheker

Wijkapotheker in Overvecht Henriette Koop en huisarts Martine Selles, van praktijk Werradreef, vertellen over het POINT-project. Hierbij wordt een apotheker ingezet in de huisartspraktijk zodat de huisarts minder werk heeft aan farmacie gerelateerde zaken (polyfarmacie, lab-waardes, interacties). De wijkapotheker kan andere medicatie voorstellen  en doet de polyfarmacie gesprekken met de patienten. Martine geeft aan dat zij er heel blij mee is omdat ze al jaren het gevoel had niet zelf de regie te kunnen houden op de polyfarmacie. De retourberichten komen goed door waardoor er een beter en actueler inzicht is. De therapietrouw kan hierdoor beter gevolgd worden.

Laaggeletterdheid

Gudule Boland van Pharos vertelt dat er in Nederland maar liefst 2,5 miljoen laaggeletterden zijn. Pictogrammen geven echter vaak veel onduidelijkheid. Taalambassadeur filmpjes zijn een aanrader, Apothekers hebben bijsluiter in beeld plaatjes . Een reactie uit het publiek: “lastig is dat ik mensen vaak niet goed te verstaan en begrijpen zijn en weet je ook niet wat het probleem is .Dan helpen de plaatjes ook niet.” Tip is dan om de telefoonnummers of namen van kinderen noteren die dan als tolk kunnen optreden.

Laaggeletterdheid (ook incl. Laaggecijferdheid) is een belangrijke oorzaak van schulden. Ook plannen is voor deze groep een groot probleem. Medicatiegebruik is daarom ook erg lastig. Baxter gebruik eveneens. Maar liefst 30% van de bevolking is beperkt gezondheidsvaardig. Dat zijn er dus nog veel meer!

Tips

Belangrijke tips van Gudule:

  • “Terugvragen” (teach-back): Ik wil graag weten of ik het goed heb uitgelegd? Kunt u mij vertellen wat u thuis gaat vertellen of wat u gaat doen? Dit kost wel meer tijd, maar dat win je de volgende keer weer terug.
  • Je kunt in het HIS ook Z07.01 voor laaggeletterdheid ICPC code gebruiken of Z04 voor echte analfabetisme. Ook op recept dit vermelden zodat de apotheker dit herkent. De patient moet hiervoor wel instemmen.

Op de volgende websites is handige informatie te vinden:

  • www.huisarts-migrant.nl
  • www.knmp.nl/lg : informatie over medicatiegebruik en laaggeletterdheid
  • www.begrijpjelichaam.nl : digitale map van het lichaam met duidelijke plaatjes
  • www.bijsluiterinbeeld.nl : plaatjes met praatjes voor medicijngebruik

Pharos heeft een zeer goede training met acteurs. ***/**** praktijken kunnen met opleidingsvouchers hier gebruik van maken.

Als je er niet aan denkt…

De succesvolle bijeenkomst werd afgesloten met de mooie woorden:”Als je er niet aan denkt, zul je het niet opmerken. Als je het niet vraagt, kom je het niet te weten!”